© Uit: Marianne van den Boomen, Leven op het Net: De sociale betekenis van virtuele gemeenschappen
Amsterdam, Instituut voor Publiek en Politiek, 2000
Noten bij hoofdstuk 1
1. A.C. Zijderveld, 'Samenleving raakt bedolven onder lawine van non-informatie', 1995.
2. Neil Postman, Technopolie, 1992.
3. Uit 'authenticiteitsoverwegingen' zijn citaten uit nieuwsgroepen, webfora e.d. in dit boek nergens op spelling of grammatica gecorrigeerd.
4. De term 'homo zappens' is in 1998-1999 geïntroduceerd door de Nederlandse filosoof Jos de Mul in zijn interactieve werkcolleges Welkom in cyberspace (te vinden op http://www.eur.nl/fw/hyper/colleges/welkom/index.htm). De Muls concept was overigens minder eendimensionaal dan de huidige populaire betekenis suggereert.
5. Zie onder andere de surveys op www.gvu.gatech.edu, www.nua.ie en www.multiscope.nl.
Noten bij hoofdstuk 2
1. Mark A. Smith, 'Invisible Crowds in Cyberspace', 1999.
2. Marshall McLuhan, Understanding Media, 1964.
3. MediaMoo (telnet mediamoo.cc.gatech.edu 8888). Zie ook: Amy Bruckman & Mitchel Resnick, 'The MediaMOO project', 1995.
4. Zie bijvoorbeeld Judith Adler Hellman, 'Real and Virtual Chiapas', 2000.
Noten bij hoofdstuk 3
1. Jan van Dijk, De netwerkmaatschappij, 1997.
2. Aangehaald in Robin Hamman, Computer Networks Linking Network Communities: A Study of the Effects of Computer Network Use Upon Pre-existing Communities, 1999.
3. Tharon W. Howard, A Rhetoric of Electronic Communities, 1997.
4. Chin Hoon Lau, In Search of Permanency: A Founder's Perspective on Sustainability of a Purely Virtual Team, 1998.
Noten bij hoofdstuk 4
1. '386 en 486 AT clones' zijn de voorlopers van de Pentium-PC's.
2. Uitgebracht door de Oi/punkband Klasse Kriminale. Mind Invaders is tevens de titel van het eerste boek van Luther Blissett (1995).
3. Josephine Bosma, Pauline van Mourik Broekman e.a., Readme! Filtered by Nettime, 1999.
4. Zie voor een overzicht van fanfiction: www.fanfiction.net en krycek.gossamer.org.
5. Zie voor een overzicht van muds: www.mudconnector.com en www.godlike.com/muds.
6. Ontleend aan Ine Poppe, 'Deafjam', 1997.
7. Zie voor Active Worlds-gemeenschappen www.awcommunity.org.
Noten bij hoofdstuk 5
1. Amitai Etzioni, 'Wij zijn de stem van de moraal kwijtgeraakt', 1995.
2. Zie ook The Communitarian Network http://www.gwu.edu/~ccps/.
3. Alessandro Aurigi & Stephen Graham, 'Virtual Cities, Social Polarisation and the Crisis in Urban Public Space', 1997.
4. Habermas, Public sphere
5. Ray Oldenburg, The Great Good Place: Cafés, coffee shops, community centers, beauty parlors, general stores, bars, hangouts and how they get you through the day. New York Paragon House, 1989.
6. Gerard van Westerloo, 'In het koffiehuis', 1999.
7. Onder andere Rheingold 1993, Schuler 1996 en Hamman 1999.
8. Manuel Castells, The Rise of the Network Society, 1996.
9. The Community Network Movement, http://www.scn.org/ip/commente/home.html.
10. Douglas Schuler, 'Community Networks: Building a New Participatory Medium', 1997.
11. Zie voor een overzicht: Freenets & Community Networks http://lights.com/freenet.
12. Douglas Schuler, 'Community Networks: Building a New Participatory Medium', 1997, blz. 196.
13. Howard Rheingold, The Virtual Community, 1993.
14. Bruno Guissani, 'Internetstreet Islington', 1998.
15. Ben Stallings, A Critical Study of Three Free-Net Community Networks, http://ofcn.org/whois/ben/Free-Nets/FN_TOC.html.
16. Mark A. Smith, 'Invisible Crowds in Cyberspace', 1999.
17. Peter van den Besselaar & Dennis Beckers, 'Demographics and Sociographics of the Digital City', 1998.
18. Marianne van den Boomen, 'De valkuilen van de digitale klantgerichtheid', 1997.
Noten bij hoofdstuk 6
1. Howard Rheingold, The Virtual Community: Homesteading on the Electronic Frontier, 1993.
2. Katie Hafner, 'The Epic Saga of the Well', 1997.
3. David Ciskowski & Claire Benedikt, MUDs: Exploring Virtual Worlds on the Internet, 1995.
4. Julian Dibbell, 'A Rape in Cyberspace: or, How an Evil Clown, a Haitian Trickster Spirit, Two Wizzards, and a Cast of Dozens Turned a Database in a Society', 1994.
5. Jan van Dijk, De netwerkmaatschappij, 1997.
6. Barry Wellman en Milena Gulia, 'Virtual Communities as Communities: Net Surfers Don't Ride Alone', 1999.
7. Francis Fukuyama, De grote scheuring, 1999.
8. Barry Wellman en Milena Gulia, 'Virtual Communities as Communities: Net Surfers Don't Ride Alone', 1999.
9. Barry Wellman en Milena Gulia, 'Virtual Communities as Communities: Net Surfers Don't Ride Alone', 1999.
10. Peter Kollock, Marc Smith, Managing the Virtual Commons: Cooperation and Conflict in Computer Communities, 1996.
11. Elinor Ostrom, Governing the Commons: The Evolution of Institutions for Collective Action, 1990.
12. Peter Kollock, 'The Economies of Online Cooperation: Gifts and Public Goods in Cyberspace', 1999.
13. Zie de nieuwsgroepen nl.internet.welkom en nl.internet.misbruik.
14. Nancy White, A Conversation with Online Community Architect Amy Jo Kim, 1999.
15. Zie ook John Coate, 'Cyberspace Innkeeping: Building Online Community', 1997.
Noten bij hoofdstuk 7
1. Benedict Anderson, Verbeelde gemeenschappen, 1995.
2. Aangehaald in Neil Postman, Technopolie: De macht van de technologie en de onderwerping van de maatschappij, 1992.
3. Bijvoorbeeld Manuel Castells, The Rise of the Network Society: The Information Age: Economy, Society and Culture, 1996 en Jan van Dijk, De netwerkmaatschappij, 1997.
4. Willibrord de Graaf, 'Koorddansen boven de leegte', 1999.
5. Kenneth Gergen, 'Narrative, Moral Identity and Historical Consciousness: A Social Constructionist Account', 1999.
6. Zie voor het complete verhaal Allucquère Rosanne Stone, 'In Novel Conditions: The Cross-Dressing Psychiatrist', in: Stone, The War of Desire and Technology at the Close of the Mechanical Age, 1995.
7. Sherry Turkle, Life on the Screen: Identity in the Age of the Internet. 1995.
8. Susan C. Herring, 'Gender Differences in CMC: Findings and Implications', 2000.
9. Irene de Groot, 'Het verhulde geslacht: Over de (on)mogelijkheid om geslachtsloos te communiceren op Internet', 1997.
10. Ontleend aan Eva-Lise Carlstrom, Better Living Through Language: The Communicative Implications of a Text-Only Virtual Environment, or, Welcome to LambdaMOO! 1992.
11. Byron Burkhalter,'Reading Race Online: Discovering Racial Identity in Usenet Discussions', 1999.
Noten bij hoofdstuk 8
1. Howard Rheingold, 'The New Interactivism: A Manifesto for the Information Age', mailinglist Iniva, mei 2000.
2. James R. Beniger, 'Personalization of Mass Media and the Growth of Pseudo-Community', 1987.
3. Jeff Dawson, 'Don't Ask, Don't Tell Too Much', 1999.
4. Hakim Bey, De tijdelijke autonome zone: Immediatistische essays', 1994.
5. Richard Barbrook, 'The High-tech Gift Economy', 1999.
6. Richard Barbrook, 'Cyber-communism: How the Americans Are Superseding Capitalism in Cyberspace', 1999.
Noten epiloog
1. Neil Postman, 'Epiloque: Cyberspace, Shmyberspace', 1996.
2. Robin Hamman, Computer Networks Linking Network Communities: A Study of the Effects of Computer Network Use Upon Pre-existing Communities, 1999.
3. J.E. Katz & P. Aspden, 'A Nation of Strangers?' 1997.
4. Robert Kraut e.a., Internet Paradox: A Social Technology That Reduces Social Involvement and Psychological Well-Being? 1998.
5. Norman Nie, & Lutz Erbring, Internet and Society: A Preliminary Report, 2000.
6. Amitai Etzioni, Debating the societal effects of the Internet: Connecting With the World', 2000.