Plaatje cyborg Plaatje cyborg Plaatje cyborg Plaatje cyborg

Stelling 6: Wij zijn allen cyborgs

Haraway schrijft: 'Onze tijd, het eind van de twintigste eeuw, is een mythische tijd: we zijn allemaal hersenschimmen, getheoretiseerde en gefabriceerde hybriden van machine en organisme. Wij zijn kortom cyborgs.'
De cyborg bestaat uit de combinatie van fictie en sociale realiteit, zoals de hele wereld bestaat uit kluiten van taal en materialiteit. Maar terwijl de 'overheersingsinformatica', constant werkt aan de stolling en fixatie van die kluiten - met vooral een beroep op 'de natuur' - peutert de cyborg elke kluit weer uit elkaar: 'Natuur? Mijn natuur is dat ik in elkaar gezet ben, samengesteld uit componenten die soms natuur heten en soms cultuur, maar dat zijn hoe dan ook altijd benoemingen vanuit een sociale gesitueerdheid. En waar dat wordt ontkend, gaan mijn plugjes wantrouwend overeind staan, want strijk en zet wil men mij dan op een plaats houden die weinig goeds belooft.'

Karin Spaink schrijft dan ook in haar inleidende essay bij de Nederlandse vertaling van het cyborgmanifest: 'Cyborg zijn heel gewone mensen; ze denken hooguit meer na.' Cyborgs denken na over de wijze waarop ze zijn gefabriceerd in plaats van zich suf neer te leggen bij een of andere natuurlijke essentie. En ze denken na over hoe hun fabricage verbonden is met de technologie, de wereldeconomie, het in- en uitsluiten van telkens weer andere (maar ook vaak dezelfde) gecategoriseerde wezens.
Dat lijkt verdacht veel op politiek correct heldendom, maar zo eenvoudig is het niet. Cyborgs zijn niet onschuldig. Ze komen niet uit het verloren paradijs en brengen dat ook niet terug. Cyborgs zijn geen haar beter dan gewone mensen. Geen enkele politieke mythe is onschuldig, ook de cyborg niet. Het verhaal over de cyborg-als-politieke-verzetsfiguur is echter maar één oorsprongsverhaal, en de cyborg zelf leert ons dat je altijd wantrouwend moet staan tegenover oorsprongsverhalen, dat je daar een ander verhaal tegenover moet stellen.

Goed, ander oorsprongsverhaal. De cyborg is het produkt van een doorgedraaide militair-technologisch-economische wereldorde. De cyborg is in elkaar gezet in laboratoria, wetenschappelijke teksten en ruimtevaartplatforms met geen ander doel dan de oorlog te winnen, geld te verdienen en nog gedetaileerder taxonomieën te maken om lastige klanten op hun plaats te houden.
Cyborgs zijn besmettelijk als een virus en produceren steeds meer kopieën van zichzelf; de zombies gekluisterd aan hun tv of computer, of virtueel opgenomen in onzichtbare netwerken van registraties en databanken, vormen evenzovele ingelijfde cyborgs. Deze cyborgs vormen de hedendaagse lijfeigenen; hun lijf is bepaald niet eigen en al helemaal niet naar believen aan- of af te koppelen.
Da's andere koek. Zo'n imperialistische cyborg kun je maar beter een kopje kleiner maken. Ware het niet dat je dan in eigen vlees snijdt, want die cyborg is niet buiten ons: wij zijn het zelf, wij zijn volstrekt vergroeid met technologie. Het is te laat om te ontkoppelen, en er is trouwens ook nooit een moment geweest waarop het niet te laat was. Want wij werden niet pas cyborgs toen wij de technologie letterlijk in ons lichaam gingen inbouwen met pacemakers, inentingen, contactlenzen en spiraaltjes. Wij waren al cyborgs toen wij ons lichaam voorzagen van verlengstukken als auto's, telefoons en magnetronovens - ja, zelfs vuistbijlen en vuurstenen zijn zulke technologische verlengstukken.

Kortom, elke cultuur is technologisch.